Kastamonu Şeyh Şa'ban-ı Veli Hazretleri (Hz.Pir)

Kastamonu Merkezde Musa Faki Mahallesi, Güllüce Caddesinde bulunan Şeyh Şa’ban-ı Veli’nin hayatı ve türbesinin yapılış tarihiyle ilgili çeşitli efsaneler ve inançlar bulunmaktadır. Kimi kaynakta türbe 1490-1500, kimi kaynakta 1611, kimi kaynakta 1575, kimi kaynağa göre de türbenin ilk binası Seyyid Sünneti Efendi 1490-1500 yıllarında vefat ettiğine göre bu tarihten önce yapılmış diye geçmektedir. Şeyh Şaban-ı Veli’nin türbesi 1902 tarihinde harab olduğundan yıkılmış ve Mahmut Paşa tarafından yeniden inşa edilmiştir. Türbede yatan ve yörenin olduğu kadar Anadolu’nun dördüncü büyük evliyası kabul edilen Şeyh Şa’ban-ı Veli’nin doğum tarihide kesin olarak bilinmemektedir. 1470’li yılların başında Kastamonu’nun Hanönü ilçesine bağlı Çukurçayı köyünde olduğu tahmin edilmektedir. Çoğu kaynaklarda Şeyh Şa’ban-ı Veli’nin doğum yeri olarak Kastamonu ilinin Taşköprü İlçe merkezinde Harmancık Mahallesi Çifte Hacılar Sokağı geçmektedir. Şeyh Şa’ban-ı Veli dünyaya gelmeden önce babasını, 3 yaşında da annesini kaybettikten sonra, kimi kaynaklarda bir yakını, kimi kaynaklarda da hiçbir kan bağı olmayan hayırsever bir kadın tarafından evlat edinildiği söylenmektedir.
Şeyh Şa’ban-ı Veli ilköğrenimini doğduğu mahallenin okulunda Kur’an-ı Kerim öğrenerek yapmıştır. Sonra eğitimine Kastamonu’da devam etmiştir. Burada da eğitimini tamamladıktan sonra İstanbul’a gitmiş, Fatih Sultan Mehmet Han medreselerinden Karadeniz Başkurşunlu Medresesine kaydoldu. Medresede 9 yıl eğitimini sürdürdü. Şeyh Şa’ban-ı Veli eğitimini sürdürürken Eyüp Camii’sinde de kürsü şeyhi yapmıştır. İslam bilimi de hocaları tarafından yeterliliği onaylandığından ilmini yayması için icazetnamesi verilmiştir. Hocaları tarafından bilimde yeterli görülmesine, uzun yıllar zahiri ve batının ilimlerle uğraşmasına rağmen Şeyh Şa’ban-ı Veli içinde bir eksiklik duymakta, kendinin Bolu’da bulunan Hayreddin Tokadi isimli ününü duyduğu bir mürşide yönlendiğini hissetmektedir. Bir gece rüyasında galipten “Memleketinize Sıla Yapınız” hitabını işitir. Bunun üzerine bir grup arkadaşıyla Kastamonu’ya yola çıkar. Bir akşam Bolu’ya ulaşır. Hayreddin Tokadi’nin dergahının yanında konaklar. Arkadaşlarının ısrarıyla dergahta ki zikire katılır. O zikirden sonra sabaha kadar dergahtan ayrılmaz ve sabah Hayreddin Tokadi’nin huzuruna çıkarak biad eder. Şeyh Şa’ban-ı Veli Tokadi’nin yanından 12 yıl kalarak şeyhin hizmetinde bulunur. Pek çok aşamaları geçerek hilafetle 1530-1531 tarihinde Kastamonu’ya gönderilir. Önce Şeyh Sünneti Efendi Mescidine yakın Cemalattin Camii’sinin avlusuna yerleşmiş, sonra Şeyh Sünneti Efendi Mescidinde Halvete girerek 40 gün ibadet etmiştir. Halk Şeyh Şa’ban-ı Veli büyük bir insan olduğunu anlamaya başlayınca onu Honsalar ( Hünsalar ) Camii’sinin içinde bir odaya yerleştirmişlerdir. Zaman içinde çıkan bir yanında bu camide etkilenince Şeyh Şa’ban-ı Veli vefatına kadar kalacağı sonradan türbesinin bulunacağı Şeyh Sünneti Efendi dergahına yerleşmiş, burada halkı zahire ve batının bilimle aydınlatan sohbetler yapmış, öğrenci yetiştirmiş, Hz.Pir Anadolu’nun değişik illerine 360 tane Şeyhlik verdiği öğrenci göndermiştir. 7 yıl dünya yüzü görmeden halvette kalan, ibadet ederek evliyalık mertebesine ulaşmıştır. 4 Mayıs 1569 tarihinde vefat etmiştir. Şeyh Şa’ban-ı Veli, Halveti Tarikatının, Cemaliye Şubesinin, Şabaniye Kolunun kurucusu olduğu içinde “Pir” olarakta anılmaktadır. Kastamonu merkezde bulunan Şeyh Şa’ban-ı Veli Türbesi günün her saatinde ziyaretçilerle dolup taşıyor. Uzaktan yakından gelen insanlar Veli’ye dua okuduktan sonra asa suyundan içiyorlar. Kastamonu’da sünnet olacak gençler ve yeni evlenen çiftler işlerinin yolunda gitmesi Hz.Pir’in kabrini ziyaret ediyorlar.
Tekke içinde kurulan Hz.Pir Şeyh Şa’ban-ı Veli Kültür Vakfı başkanlığı tarafından Hz.Pir’in kişisel eşyaları ziyaretçilere sergileniyor. Hz.Pir’in kişisel eşyalarından olan zikir tespihi, namaz tespihi, sarığı, giysileri ziyaretçilerden büyük ilgi görüyor.
Şeyh Şa’ban-ı Veli Hazretlerinin Türbesinin bahçesinde akan suyun tadında olduğuna inanılmaktadır. Bunun için Hicaz’dan Kastamonu, İstanbul, Bolu, Bursa, Buhara, Semerkand, Endülüs ve Fas’a uzanan görünmeyen kanallar olduğuna inanılmaktadır. Efsaneye göre civarda Şeyh’in varlığını kaldıramayanlar kendi aralarında evliyalığın kolay olmadığını, Hz.Pir’in bir mucizeni daha görmediklerini kulaktan kulağa söyler durularmış. Bu dedikodu sonunda Şeyh’in kulağına kadar gitmiş. Bunu duyan Şeyh öğrencilerini etrafına toplayarak, asasını Tekke’nin yaslı olduğu kayanın dibine vurmuş, vurduktan sonra buradan su çıkmaya başlamış. Suyun tadına bakan Şeyh’in öğrencileri, suyun Zemzem suyu tadında ve kokusunda olduğunu görünce hayrete düşmüşler.
Yurt geneli ve yabancı ülkelerde yaşayan vatandaşlar Kastamonu’ya geldikleri zaman Şeyh Şa’ban-ı Veli Hz. Ziyaret etmeden ve Asa Suyu’ndan içmeden buradan ayrılmıyorlar.